Рыхтуемся да школы
Маўленчая і псіхалагічная гатоўнасць старэйшых выхаванцаў да школы
Парады бацькам будучых першакласнікаў
Хутка ў вашым жыцці здарыцца важнае падзея – першы раз у першы клас вы адправіце сваё дзіця. А пакуль наперадзе некалькі цудоўных месяцаў, якія вы можаце правесці з карысцю: падрыхтаваць дзіця да школы.
Пры пераходзе з дзіцячага садка ў школу жыццё дзіцяці (а, такім чынам, і ваша) змяняецца кардынальна. Да гэтага яно было проста дзіцём, звычайным дашкольнікам. Многае ў яго паводзінах спісвалася на тое, што ён яшчэ маленькі, патрабаванні да яго былі вельмі адносныя. Цяпер ваш дашкольнік будзе ВУЧНЕМ. Гэта значыць, змяняецца яго статус, а значыць і стаўленне да яго з боку навакольных. У яго цалкам зменіцца навакольнае акружэнне, групавую пакой зменіць клас з партамі і настаўніцкім сталом. І ўжо нельга будзе прапускаць урокі, трэба будзе адкласці сваё “хачу” і рабіць тое, што “трэба”.
Школа – гэта адзін з самых важных этапаў у жыцці дзіцяці. Не ўсе дарослыя памятаюць дзіцячы сад, але вось школьнае жыццё памятае практычна кожны. І кожны памятае па-рознаму. Для аднаго школа была святам, для іншага – катаргай. Хтосьці абзавеўся пастаяннымі сябрамі, а хтосьці адчуваў сябе ізгоем.
Менавіта ад таго, наколькі дзіця падрыхтавана да школы, залежыць яго паспяховасць у школе. Што ж такое гатоўнасць да школы?
Гатоўнасць да школы – гэта не паказчык развітасці дзіцяці, гэта, у першую чаргу, пэўны ўзровень яго псіхафізіялагічнай сталасці.
Так, ён можа ўмець ўжо чытаць, пісаць і нават рашаць задачы, але не быць гатовым да навучання. Падрыхтаванасць да навучання складаецца з некалькіх кампанентаў. Гэта матывацыйны кампанент («Дзіця хоча вучыцца») і сталасць эмацыйна валявой сферы, дастатковы інтэлектуальны ўзровень развіцця (г. зн. «Дзіця можа вучыцца»).
Да 7 гадоў на першы план у здаровага дзіцяці выходзіць пазнавальны або навучальны матыў, у яго з'яўляецца жаданне заняць новую пазіцыю ў грамадстве, стаць дарослым. Калі гэтага не адбываецца, у дзіцяці з'яўляюцца цяжкасці ў навучанні, а няўдачы саслабляюць цікавасць да вучобы, цяжэй і даўжэй праходзіць адаптацыя да школы.
А сталасць эмацыйна-валявой сферы – гэта і значыць, што трэба адкласці сваё «хачу» і рабіць тое, што «трэба». Гэта гатоўнасць дзіцяці дзейнічаць па правілах, засвойваць гэтыя правілы і падпарадкоўвацца ім як неабходным. Увесь школьны рэжым – гэта суцэльныя правілы, якія часта не адпавядаюць жаданням дзяцей.
Паспяховасць адаптацыі да школы напрамую звязана з самастойнасцю дзіцяці. Таму паспрабуйце даць дзіцяці магчымасць стаць больш самастойным ўжо цяпер.
Перш чым вучыць дзіця бегла чытаць, навучыце яго слухаць і распавядаць, навучыце разважаць.
Даведайцеся, ці хоча Ваша дзіця ісці ў школу?
Звярніцеся да яго, напрыклад, з такім пытаннем: "Калі б хто-небудзь стаў за цябе гаварыць, пагадзіўся б ты ці не з гэтымі словамі”:
1. Калі я пайду ў школу, у мяне з'явіцца шмат новых сяброў.
2. Мне цікава, якія ў нас будуць урокі.
3. Думаю, што буду запрашаць на свой дзень нараджэння ўвесь клас.
4. Мне хацелася б, каб урок доўжыўся даўжэй, чым перапынак.
5. Цікава, што ў школе прапануюць на сняданак?
6. Калі я пайду ў школу, то буду добра вучыцца.
7. Самае лепшае ў школьным жыцці - гэта канікулы.
8. Мне здаецца, у школе больш цікавага, чым у дзіцячым садзе.
9. Мне хочацца ў школу, таму што хлопчыкі (дзяўчынкі) з майго дома ўжо вучацца.
10. Калі б мне дазволілі, я б пайшоў вучыцца ўжо ў мінулым годзе.
І калі вы будзеце бачыць, што дзіцяці цікавая школа не толькі з-за новых сяброў і абстаноўкі, то турбавацца няма аб чым.
Даведайцеся, што ён ведае аб школе, каб школьныя правілы для яго не былі нечаканасцю.
Спытайце яго:
1. Як звяртаюцца да настаўніка?
2. Як прыцягнуць да сябе ўвагу, калі трэба пра нешта спытаць?
3. Што сказаць, калі трэба выйсці ў туалет?
4. Што такое ўрок?
5. Як пазнаюць, што час пачынаць ўрок?
6. Што такое перапынак?
7. Для чаго патрэбны перапынак?
8. Як называецца стол, за якім дзеці пішуць?
9. На чым піша настаўнік, калі тлумачыць заданне?
10. Што такое адзнака?
11. Якія адзнакі добрыя, а якія дрэнныя?
12. Што такое школьны дзённік?
13. У класе вучацца дзеці аднаго ўзросту ці рознага?
14. Што такое канікулы?
Калі дзіцяці цяжка адказваць на гэтыя пытанні, пагуляйце ў тую ж гульню, прыдумаўшы новыя пытанні, дайце яму шанец пабыць настаўнікам, хай ён задасць вам пытанні, якія цікавяць яго самога.
Дзіця лічыцца не гатовым да школьнага навучання, калі ён:
- настроены выключна на гульню,
- недастаткова самастойны,
- празмерна ўзбуджаны, імпульсіўны, некіруемы,
- не ўмее засяродзіцца на заданні, зразумець слоўную інструкцыю,
- мала ведае аб навакольным свеце, не можа параўнаць прадметы, не можа назваць абагульняючае слова для групы знаёмых прадметаў,
- мае сур'ёзныя парушэнні маўленчага развіцця,
- не ўмее і не хоча мець зносіны з аднагодкамі,
-не хоча кантактаваць з дарослымі або, наадварот, занадта развязаны.
А каб лягчэй было справіцца з цяжкасцямі, скарыстайцеся некаторымі рэкамендацыямі:
1. Фарміруйце станоўчы вобраз школы («даведаешся там шмат цікавага», «будзеш зусім як дарослы», ну і вядома: «купім прыгожы партфель, форму і г. д.»).
2. Прывучайце дзіця да школьнага рэжыму (патрэніруйцеся летам ўставаць па будзільніку, прасачыце, каб ён мог самастойна заправіць ложак, апрануцца, памыцца, сабраць неабходныя рэчы).
3. Гуляйце з імі ў школу, абавязкова са зменай роляў.
4. Гуляйце ў гульні па правілах і вучыце дзіця не толькі выйграваць (гэта яны звычайна ўмеюць), але і прайграваць (адэкватна ставіцца да сваёй няўдачы, памылак).
5. Чытайце дзіцяці казкі і апавяданні, можна аб школе, няхай ён іх пераказвае, разважайце разам, фантазіруйце (пажадана ён сам) аб тым, як гэта будзе ў яго, падзяліцеся сваім вопытам. Не лішнім будзе вывучыць некалькі вершаў.
6. Задавайце ім адкрытыя пытанні, стымулюйце фантазіраванне – гэта развівае ўяўленне і маўленне. Складайце казкі, прыдумвайце рыфмы, вырашайце крыжаванкі і рэбусы.
7. Звярніце ўвагу на дробную маторыку, бо першы клас – гэта навучанне пісьму вельмі вялікая нагрузка на руку і пальчыкі. Рабіце штодзённы масаж пальчыкаў і рукі ў цэлым.
8. Паклапаціцеся аб летнім адпачынку, умацаванні здароўя. Фізічна дужаму дзіцяці значна прасцей пераносіць псіхалагічную нагрузку.
І памятайце: ваш галоўны абавязак – верыць, што у сына або дачкі ўсё складзецца добра!!!